Osoby zasłużone - Józef Modrzejewski (1909 - 1995)
Kategoria: Osoby zasłużone
Dodane przez:
Szymon Bełkowski
Absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu, i w Toruniu. W kampanii wrześniowej był oficerem sztabowym 3 Dywizji Piechoty walczył w Górach Świętokrzyskich i na Lubelszczyźnie, gdzie dostał się do niewoli, z której następnie uciekł. Był organizatorem i dowódcą Obwodu Jasło ZWZ AK oraz dowódcą 5 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, I Kierownik Rejonu WiN Krosno, Okręgu WiN Rzeszów (1946) i Kraków, autor książek o AK. Jest patronem II LO i ulicy w Jaśle.
Otrzymał honorowe obywatelstwo Jasła i jego imieniem nazwano ulicę w tym mieście.
Józef Modrzejewski ps. „Lis”, „Sęp”, „Leon”, „Karol”, „Prawdzic”, „Krakus”, „Jar”, vel Józef Przygaliński, Stanisław Majewski, Józef Chojnacki. Urodzony 14 lutego 1909 r.w Kuźnicach koło Włocławka. Ukończył Gimnazjum im. J. Długosza we Włocławku, w którym w 1930 r. zdał egzamin dojrzałości.
Po maturze wstąpił do wojska i w latach 1930 – 1931 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, zaś w latach 1931 – 1933 Szkołę Podchorążych Artylerii w Toruniu. W latach 1933 – 1939 służył jako oficer służby czynnej w 3 pułku artylerii w Zamościu. W czasie służby wojskowej, jako oficer służby stałej, był kolejno: dowódcą plutonu liniowego, kompanii szkoły podoficerskiej, baterii w 3 pułku artylerii w Zamościu i w końcu oddziału pomiarowego 3 Dywizji Piechoty Legionów. W 1935 r. został awansowany do stopnia porucznika artylerii. Przed wybuchem II wojny światowej zdał egzamin do Wyższej Szkoły Wojennej i odbył próbny kurs w Rembertowie oraz staż w różnych rodzajach broni /łączność, piechota, kawaleria i lotnictwo.
W czasie kampanii wrześniowej w 1939 r. walczył z Niemcami w Górach Świętokrzyskich i na Lubelszczyźnie jako oficer służby wywiadowczej 3 Dywizji Piechoty. Dostał się do niewoli niemieckiej, z której zbiegł z transportu jeńców w Tarnowie. Po nieudanej próbie przedostania się przez Węgry do Francji, przystąpił do działalności konspiracyjnej.
W czasie okupacji niemieckiej był komendantem Obwodu ZWZ – AK Jasło od stycznia 1940 roku do końca akcji „Burza” w 1944 roku. Mimo poszukiwań przez Gestapo i aresztowań przeprowadzanych na terenie Inspektoratu AK Jasło w 1942 r., które niemal doszczętnie rozbiły aparat dowodzenia Inspektoratu i podległych mu obwodów, nie opuścił powierzonego mu Obwodu, zachowując go jako jednostkę w pełni dyspozycyjną. W czasie akcji „Burza” kierował całością działań bojowych na terenie Obwodu AK Jasło, dowodził 5 psp. W czasie okupacji niemieckiej został awansowany 1 lipca 1940 r. do stopnia kapitana artylerii, zaś 1 stycznia 1945 r. do stopnia majora.
Aresztowany przez NKWD 9 września 1944 r., zbiegł. Po ucieczce pełnił funkcję zastępcy inspektora Inspektoratu AK Jasło. Po „Haszyszu” – Wincentym Stefanie Rutkowskim – od grudnia 1944 r. kierował Inspektoratem AK, a później NIE i DSZ Krosno/Jasło. W marcu 1945 r. w Wolicy usiłował go aresztować szef bezpieki jasielskiej, działacz PPS z czasów okupacji, Józef Kucharski. Mimo strzelaniny udało mu się wówczas zbiec. Latem 1945 r. próbował, wraz z dwoma kolegami z konspiracji, przeprawić się statkiem do Szwecji, bez powodzenia.
W Krakowie nawiązał kontakt z WiN i został pierwszym kierownikiem Rejonu WiN Krosno, a następnie w Okręgu WiN Rzeszów w 1946 r. kierował Komórką „Z”. W marcu 1946 r. objął funkcję szefa sztabu WiN na teren miasta Krakowa, a w okresie od czerwca do października 1946 r. był kierownikiem WiN na miasto Kraków.
W 1946 r. zagrożony aresztowaniem, przez Czechosłowację przedostał się do Monachium, gdzie zgłosił się w placówce II Korpusu, otrzymał polski mundur i dokumenty nieżyjącego żołnierza. Został przetransportowany do Włoch, skąd tuż przed Bożym Narodzeniem w 1946 r. ostatnim transportem wyjechał do Anglii. Początkowo pracował na farmie pod Londynem. Uczył się angielskiego i korespondencyjnie studiował rolnictwo, pracował w kolejce podziemnej, w późniejszym zaś okresie przy produkcji lodów. Ukończył kurs dentystyczny i w czasie ostatnich dwóch lat pobytu w Anglii pracował jako technik dentystyczny. Uczęszczał w Anglii na polski uniwersytet, ale studiów nie ukończył.
Na podstawie uchwały Kongresu USA o osiedlaniu się w tym kraju polskich weteranów wojny, w styczniu 1951 r. opuścił Anglię i zamieszkał w Stanach Zjednoczonych w Filadelfii, gdzie rozpoczął pracę jako technik dentystyczny. Podjął inżynierskie studia wieczorowe, po ukończeniu których zdał egzamin inżynierski. Przez 25 lat pracował przy budowie rafinerii i elektrowni.
Po raz pierwszy Józef Modrzejewski odwiedził Polskę w 1975 roku i wówczas powiedział: „Patrzę z pewną satysfakcją na tamte lata. Robiłem to, co wtedy było konieczne, niezbędne dla ratowania Polski. Ciężki żywot nigdy mnie nie odstraszał. Nie należę do ludzi, którzy albo tylko się cieszą albo rozpaczają”. Później jeszcze dwukrotnie odwiedził swoją ojczyznę.
Zmarł 27 października 1995 r. w Voorhees, niedaleko New Jersey w USA w wieku 86 lat. Urna z prochami legendarnego ppłk. „Lisa” złożona została na jasielskim cmentarzu 9 grudnia 1995 r. Rada Miasta nadała mu pośmiertnie tytuł Honorowego Obywatela miasta Jasła.
Syn Ignacego i Franciszki z domu Mikołajewskiej. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Kuźnicach i Śmiłowicach. Następnie od 1922 r., uczęszczał do prywatnego gimnazjum im. Jana Długosza we Włocławku, gdzie w roku 1930 uzyskał świadectwo dojrzałości. W okresie nauki w gimnazjum działał w harcerstwie i uprawiał sport. W okresie od września 1930 do sierpnia 1931 r., odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim (w 2 Baterii Szkolnej). Praktyki odbył w 5 Pułku Artylerii Ciężkiej w Krakowie. W okresie od października 1931 do sierpnia 1933 r., uczył się w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu.
15 sierpnia 1933 r., otrzymał awans do stopnia podporucznika służby stałej artylerii z przydziałem do 3 pal. w Zamościu na stanowisko młodszego oficera baterii. Następnie dowódca plutonu liniowego w pułkowej kompanii szkolnej Szkoły Podoficerskiej.
1 stycznia 1936 r., awansowany do stopnia porucznika służby stałej artylerii. Od 1936 r., był dowódcą baterii, następnie dowódcą oddziału pomiarowego artylerii w 3 DP Leg.
W 1939 r., zdał egzaminy do Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie, lecz dalszej nauki nie podjął z powodu wybuchu wojny. We wrześniu 1939 r., był oficerem sztabu 3 DP Leg., potem oficerem zwiadowczym i dowódcą baterii w dywizjonie 3 pal., dowodzonego przez majora Kułakowskiego. Walczył z wrogiem pod Iłżą na Kielecczyźnie, potem w bojach odwrotowych. 24 września, podczas walk pod Tomaszowem Lubelskim, dostał się do niewoli niemieckiej.
Przebywał w przejściowym obozie jenieckim w Przeworsku, skąd transportem kolejowym w październiku 1939 r., wysłano go wraz z innymi jeńcami do obozu w głąb Niemiec. Podczas postoju na stacji kolejowej w Tarnowie, przy pomocy polskich kolejarzy uciekł z transportu. Zaopatrzony w cywilne ubranie i dokumenty na nazwisko Józef Przygaliński powrócił w rodzinne strony, gdzie przebywał do początku 1940 r.
7 stycznia 1940 r., wyjechał z Włocławka na Podkarpacie z zamiarem przekroczenia granicy i przedostania się do organizowanej we Francji Armii Polskiej. Podczas pobytu w Jaśle u rodziny swego kolegi z wojska, kpt. Edwarda Kliera, nawiązał kontakty konspiracyjne. Krótko po tym został zaprzysiężony w szeregi ZWZ.
W połowie stycznia 1940 r., został mianowany Komendantem Obwodu Jasło ZWZ. Oficjalnie zatrudnił się w Towarzystwie Ubezpieczeń od Ognia. Charakter pracy umożliwiał mu poruszanie się po terenie obwodu. Zorganizował sztab i sieć placówek terenowych.
1 lipca 1940 r., został awansowany przez KG ZWZ do stopnia kapitana służby stałej artylerii. Obwodem Jasło ZWZ-AK dowodził przez cały okres okupacji niemieckiej. Unikał aresztowań dzięki przestrzeganiu zasad konspiracyjnych. Po każdych „wsypach” i aresztowaniach odbudowywał struktury obwodu.
Poszukiwany przez gestapo często musiał zmieniać miejsca pobytu oraz pseudonimy. Bezpośrednio dowodził szeregiem akcji dywersyjnych na podległym terenie. Podczas Akcji "Burza" był dowódcą odtworzonego w AK 5 Pułku Strzelców Podhalańskich. We wrześniu 1944 r., w warunkach frontowych nawiązał kontakt z dowódcą sowieckiego pułku. Gdy odmówił podporządkowania się sowietom został zatrzymany w prowizorycznym areszcie w Ustronnej, skąd udało mu się uciec.
Pozostał w konspiracji i nadal się ukrywał. Do grudnia 1944 r., pełnił funkcję zastępcy Komendanta Inspektoratu Rejonowego Jasło i jednocześnie Komendanta Obwodu Jasło AK. Po przekazaniu por. Krajewskimu „Żbikowi” funkcji Komendanta Obwodu Jasło został w grudniu 1944 r., mianowany Komendantem Inspektoratu Rejonowego Jasło AK. Nie podporządkował się rozkazowi płk. Kazimierza Putka „Zwornego” o wcieleniu żołnierzy Inspektoratu Jasło do organizowanej w porozumieniu z NKWD dywizji. Po rozwiązaniu Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.) nadal kierował Inspektoratem Rejonowym Jasło AK w Likwidacji. Jednocześnie w oparciu o kadry akowskie organizował struktury NIE-DSZ na Podkarpaciu.
W czerwcu 1945 r., podjął nieudaną próbę wyjazdu z kraju do Szwecji. Powrócił do działalności konspiracyjnej. Od września 1945 r., był czynny w konspiracji WiN. W okresie od października 1945 do lutego 1946 r., był kierownikiem Rejonu Krosno „Południe” WiN.
Zagrożony aresztowaniem został przeniesiony do Rzeszowa, gdzie objął kierownictwo komórki „Ż” w Wydziale Komendy WiN Rzeszów. W maju 1946 r., został przeniesiony do Krakowa, gdzie w okresie od maja do września 1946 r., pełnił funkcję kierownika Rejonu Kraków WiN.
Zagrożony aresztowaniem zerwał kontakty organizacyjne i w listopadzie 1946 r., przez Czechy przedostał się do Niemiec. W Monachium zgłosił się w placówce II Korpusu Wojska Polskiego, skąd go przetransportowano do Włoch, do sztabu II Korpusu gen. Władysława Andersa, gdzie złożył sprawozdanie ze swej działalności.
W grudniu 1946 r., tuż przed Bożym Narodzeniem, ostatnim transportem wyjechał z Włoch do Wielkiej Brytanii, gdzie po weryfikacji awansowano go do stopnia podpułkownika służby stałej artylerii. Po rozwiązaniu Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia pracował jako robotnik na farmie rolnej w pobliżu Londynu. Uczył się języka angielskiego oraz studiował na korespondencyjnych kursach rolnych. Następnie był pracownikiem metra londyńskiego, potem pracował przy produkcji lodów. W 1949 r., po ukończeniu kursu techników dentystycznych otrzymał stałą pracę. Na podstawie uchwały Kongresu USA o osiedlaniu się w Stanach Zjednoczonych Ameryki polskich weteranów wojny, w styczniu 1951 r., wyjechał do USA i zamieszkał w Filadelfii, gdzie pracował jako technik dentystyczny.
Podjął wieczorowe studia inżynierskie, które ukończył uzyskaniem dyplomu. Przez 25 lat pracował przy budowach rafinerii naftowych i elektrowni. Od początku pobytu na emigracji w USA aktywnie działał w organizacjach polonijnych i kombatanckich. W latach 1976-1986 kierował Kołem AK w Filadelfii. Odwiedził Polskę w 1975 r., następnie w 1989, 1991 i 1992 r.
Autor prac: "Akowcy na Podkarpaciu" (1973) i "Od Armii Krajowej do wojny domowej" (1985) Obie pozycje wydano w Polsce.
Zmarł w domu dla rekonwalescentów w Voorhees niedaleko New Jersey, w dniu 27 października 1995 r. Zgodnie z jego ostatnią wola urnę z jego prochami złożono w dniu 9 grudnia 1995 r., na Kwaterze Grobów Wojennych na starym cmentarzu w Jaśle w asyście kompanii honorowej Wojska Polskiego.
Żonaty od 19 marca 1944 r., z Kazimierą Nowak, Komendantką WSK Obwodu Jasło AK. Miał córkę Ewę (ur. w grudniu 1944 r.). W 1957 r., po 11 latach rozłąki sprowadził żonę i córkę do USA. Jego imię nosi ulica w Jaśle oraz II Liceum Ogólnokształcące w tym mieście. 14 grudnia 1995 r., Rada Miasta Jasła nadała mu pośmiertnie tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Jasło”. Jest patronem 21 Dywizjonu Artylerii Mieszanej z 21 Brygady Strzelców Podhalańskich w Rzeszowie.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych.
Brązowy Krzyż Zasługi.
Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami.
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
Krzyż Partyzancki.
Krzyż Armii Krajowej.
Medal Wojska.
Funkcje:
Służba wojskowa w 2 Baterii Szkolnej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim.: wrzesień 1930 - sierpień 1931 r.
Praktyki w 5 Pułku Artylerii Ciężkiej w Krakowie.: ?? - ??
Służba w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu.: październik 1931 - sierpień 1933 r.
Młodszy oficer baterii w 3 Pułku Artylerii Lekkiej (Zamość).: sierpień 1933 - ??
Dowódca plutonu liniowego w Kompanii Szkolnej Szkoły Podoficerskiej 3 Pułku Artylerii Lekkiej (Zamość).: ?? - ??
Dowódca baterii w 3 Dywizji Piechoty Legionów.: 1936 - ??
Dowódca oddziału pomiarowego artylerii w 3 Dywizji Piechoty Legionów.: ?? - ??
Oficer w sztabie 3 Dywizji Piechoty Legionów.: ?? - wrzesień 1939 r.
Oficer zwiadowczy i dowódca baterii w dywizjonie 3 Pułku Artylerii Lekkiej.: wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi ZWZ.: styczeń 1940 r.
Komendant Obwodu Jasło ZWZ-AK.: połowa stycznia 1940 - grudzień 1944 r.
Dowódca 5 Pułku Strzelców Podhalańskich AK.: 1944 r.
Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego Jasło AK.: ?? - grudzień 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Jasło AK.: grudzień 1944 - 1945 r.
Kierownik Rejonu Krosno "Południe" Organizacji Wolność i Niezawisłość.: październik 1945 - luty 1946 r.
Kierownik Komórki "Ż" w Wydziale Komendy Rzeszów WiN.: luty - maj 1946 r.
Kierownik Rejonu Kraków WiN.: maj - wrzesień 1946 r.
Kierownik Koła Armii Krajowej w Filadelfii.: 1976 - 1986 r.
